نیمکره های مغز؛ ویژه گیها، کارکردهای آموزشی وروش های رشد و تکامل

     مغز انسان شامل نیورونهایی است که تعداد آنها به ده ها  میلیون می رسد. این نیورون ها در نواحی مجرای مغز که هر یک کارکردی تخصصی یافته دارد، انباشته شده اند. مغز از قسمتهای متعددی ساخته شده و هوشیاری از ارتباطات بین قسمتهای مختلف مغز حاصل می شود. قشر دماغ (کورتکس) بزرگترین بخش مغز است و حدود 7/8 وزن مغز را به خود اختصاص داده است. کورتکس شامل دو نیمکره می باشد که از نظر شکل شبیه به هم هستند. تا مدتها به نظر می رسید که این دو نیمکره از جهت سازماندهی و کارکرد یکسانند اما با مطالعاتی که دانشمندان انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که هر نیمکره  ی مغز ویژه گی خاص خود را دارد. در این مقاله سعی شده است ویژگیهای هر نیمکره و راههای تقویت آنها را فهرست وار برشماریم.

ویژه گیهای نیمکره راست مغز

• سمت چپ بدن را هدایت می کند. 
•  مرکز درک تصاویر و مقررات است.
• درک رنگ و لحن صدا در این قسمت است.
• .قدرت تشخیص چهره ها را دارد .
• قدرت حل معما را دارد.
• تخیل و خواب در این ناحیه است.
• قدرت خلاقیت و کشف کردن دارد.
• ویژه گیهای زنانه دارد.
• ورزش و حرکات موزون بدن در این ناحیه است.
• استعداد موسیقی در این قسمت است.
• حس لامسه و درک اشیاء به صورت سه بعدی در این قسمت است.
• جهت یابی توسط این قسمت مغز صورت می گیرد.
• با هنرهای رسامی و طراحی سروکار دارد.
• مرکز احساسات و عشق و دوست داشتن دیگران است.
• ادراکات آن کل نگراست.
• قدرت نظم و طبقه بندی ندارد.
• قدرت درک ریاضیات و فلسفه را ندارد.
• مهارت مدیریت را بلد نمی باشد.
•  خلاقیت و ذوق هنری دارد.

موانع پرورش نیمکره راست (افکاری که مانع رشد و تکامل نیمکره راست می شوند عبارت اند از):

• من باید همیشه جدی باشم.
• حق ندارم اشتباه کنم.
• من باید عاقلانه عمل کنم و گرنه ....
• کاری که انجام می دهم باید برای دیگران خوشایند باشد.
• اگر از نتیجه ی کاری مطمئن نیستم نباید انجام دهم.
• همیشه دنبال رو آدمهای موفق باشم و شیوه ی عمل آنها را تقلید کنم.
• بر این باور باشیم که آدم موفق کسی است که در انجام کارها همیشه ساده ترین و کوتاه ترین راه را برود.

راههای تقویت نیمکره راست

• به مسائل به صورت کلی نگاه کنید نه جزئی.
• سؤالهای اگر و یا آنگاه بپرسید و پاسخهای متفاوت پیدا کنید.
• به خود مجال خیال بافی و فکرهای تخیلی بدهید.
• از گردش در طبیعت لذت ببرید و به اصوات و بوی ها توجه کنید.
• بازی های فکری داشته باشید.
• یادگیری را همیشه با کشیدن شکل و طرح انجام دهید.
• نقاشی و طراحی را بیاموزید.
• رمان بخوانید و داستان را به شکل تصویر در ذهن مرور کنید.
• بیشتر نگاه و مشاهده کنید تا اینکه فقط گوش فرا دهید.
• تصویر آرزوهای خود را در آینده ببینید.
• به دنبال ارتباطات بین افراد و اشیاء و موضوعات باشید.
• کودکانه  فکر کنید و حس زیبا شناسی خود را تقویت بخشید.
• در تحقیقات و کارها، قدرت ریسک (خطر) داشته باشید.
• در رساندن مطلب به دیگران یا درس خواندن از مثال یا استعاره استفاده کنید.
•  دیگران را دوست بدارید، احترام بگذارید و تشکر کنید. 

ویژه گیهای نیمکره چپ مغز

• قسمت راست بدن را کنترل می کند.
• ریاضیات و فلسفه را دوست دارد.
•  نظم و طبقه بندی کردن را دوست دارد.
• همیشه منطقی و تحلیل گر با کارها برخورد می کند.
•  با تنوع در زنده گی مخالف است.
• مرکز به خاطر سپردن کلمات و اعداد است.
• مرکز سخن گفتن و دستور زبان و ترتیب کلمات است.
• ویژه گی مردانه دارد.
• با جزئیات سرو کار دارد.
• از انتقاد دیگران هراسان است.
• پردازش اطلاعات وطبقه بندی را به عهده دارد.
• عجول است و حوصله ندارد.
• هر چیز را فقط با حرف زدن توضیح می دهد و قدرت توضیح مطالب با مثال و شکل را ندارد.
• قدرت تخیل ندارد.
• استعداد موسیقی و رسامی ندارد.
•   قدرت خلاقیت و کشف ندارد.

موانع پرورش نیمکره چپ(داشتن عقاید و باورهای زیر مانع از پرورش نیمکره چپ می شود):

• نظم داشتن در زنده گی به معنای محدودیت است (آزادی یعنی نداشتن چارچوب).

• ریاضیات و اینگونه دروس خسته کننده است و من به هر قسمی  شده نباید با آنها روبرو شوم.

• توجه به جزئیات، تلف کردن وقت است.

• نوشتن مطالب در زمان مطالعه، وقت گیر است و مرا خسته می کند.

راههای تقویت نیمکره چپ

• جدول حل کنید.
• کارهای هر روز را با جزئیات مشخص یادداشت کنید و برنامه ریزی داشته باشید.
• در زمان مطالعه و درس خواندن، خلاصه نویسی کنید.
• سعی کنید هنگام گوش دادن، مطالب را به حافظه بسپارید.
• افکار منطقی را تقویت کنید.
• برای انجام کارها آنها را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید و مرحله به مرحله کارها را انجام دهید.
• مطالعات ریاضیات و فلسفه را جزو برنامه های خود قرار دهید.
• بازی شطرنج و پازل را تمرین کنید.
• مهارتهای مدیریتی را بیاموزید.
• در طبیعت برای لذت بردن بیشتر از حس شنوایی استفاده کنید.
• سخنوری و کنفرانس دادن را تمرین کنید.

یادآوری

به دلایل زیر نمی توان کارکرد هر نیمکره مغز را بصورت جداگانه و بدون ارتباط با یکدیگر در نظر گرفت:

• عدم تقارن نیمکره ها مطلق نیست بلکه یک امر درجه ای است.
• نواحی مختلفی در مغز هست که باید فعالیتشان در هم ادغام شود.
• هیچ دلیل دیگری در دست نیست که چرا مغز اینگونه باید تکامل یافته باشد.
• فراموش نکنیم که انسان دارای یک مغز باشکوه دو قسمتی است که هر یک از آنها فعالیت تخصصی خود را دارند.

سخن آخر

علاقه روز افزون دانش روانشناسی به مطالعه کارکرد نیمکره های مغز توسط پارادایم (الگو) جدیدی بنام نوروفیزیولوژی در حال گسترش است.

دونالد هب، یکی از خلاق ترین روانشناسان معاصر است که در این زمینه تحقیقات فراوانی انجام داده.

 از جمله کارهای وی؛  بررسی عملکرد نیورونها و سیناپسها و چگونگی تأثیر آنها بر یادگیری، شرطی شدن، برانگیختگی، محرومیت، ترس و هیجانات است.